Giới thiệu chung

• Tên gọi khoa học: Artocarpus tonkinensis
• Tên gọi khác: Chay ăn trầu, cây chay bắc bộ, cây chay vỏ tía hay mạy khoai (tiếng Tày)
• Thuộc họ: Dâu tằm (Moraceae).

Là cây thân gỗ lâu năm tại Việt Nam, thường xuất hiện chủ yếu ở khu vực phía Bắc tại các tỉnh như: Lào Cai, Lai Châu, Bắc Kạn, Nam Định… sau lan rộng ra Bắc Giang, Thanh Hóa… Cây ban đầu mọc tự nhiên ở các vùng ven rừng, đất đồi và được người dân mang về trồng.

Đặc điểm về cây chay

Cây chay là loài cây sống lâu năm, thân gỗ to, mọc thẳng. Những cây mọc tự nhiên có chiều cao trung bình khoảng 10-15m. Cây khá dễ trồng và chăm sóc, bạn có thể trồng chúng ở bất kỳ thời điểm nào trong năm. Nhưng gặp lúc mùa mưa bắt đầu sẽ giúp cây có tốc độ phát triển nhanh hơn.

Cây chay có hai loại là chay đỏ (chay tím) và loại chay xanh. Nhìn chung đặc điểm của loài cây này là:

• Thân cây to màu xám, bề mặt thân nhẵn. Các cành non màu hơi nâu và có lông rồi chuyển sang màu xám khi cành đã già.
• Lá chay màu xanh lục, có hình bầu dục. Mặt trên của lá nhẵn bóng còn phía dưới là lông tơ. Các lá mọc so le với nhau thành 2 hàng. Phiến lá rộng trung bình 8-12cm và dài từ 10-25cm, nhọn về đầu và có gân nổi rõ. Các tán cây rộng tạo bóng mát và độ che phủ rộng.
• Búp cây khi mới xuất hiện màu vàng nhạt, có lông và khi đã già chúng chuyển sang nâu sẫm.
• Hoa chay mọc đơn ở các kẽ lá. Trên cây có cả hoa cái lẫn hoa đực. Hoa đực có dáng thuôn dài,cong cong, mọc lông ở cuống, bao hoa đực có hình bầu dục và nhị hoa hình chóp. Hoa cái hình dạng bầu dục, cuống hoa sẽ có u lồi và mọc lông mềm, phần bao hoa cái thì hình ống, vòi hoa lộ ra bên ngoài. Cây ra hoa ở độ tháng 3, tháng 4 hàng năm và cho quả vào tầm tháng 7 đến tháng 9. Quả chay màu xanh đến khi chín chuyển sang màu vàng. Ruột quả chay có màu hồng khi ăn hơi chua nhẹ, có chút ngọt, thơm đặc trưng. Quả còn có hạt to và nhiều nhựa.
• Vỏ chay ăn chát, từ lâu đã được dùng để ăn trầu. Rễ chay màu nâu hồng, mềm, ruột của rễ màu trắng, vị ngọt và hơi chát

Công dụng tuyệt vời từ cây chay

Cây chay là một cây ăn trái lá xanh có tán rộng, khá cao lớn bởi vậy mà nó góp  phần làm cho môi trường thêm tươi mát, tạo bóng râm, điều hòa không khí trong lành. Cây còn được trồng để trang trí cảnh quan, làm cây cảnh hay lưu giữ nét lại văn hóa Việt nam.

Trong ẩm thực: Quả chay có vị chua ngọt có thể dùng nấu ăn mang lại cảm giác lạ miệng rất ngon. Chúng giúp món ăn dậy vị và thanh hơn. Tiêu biểu như món cá kho quả chay, quả chay nấu canh chua, quả chay kho cùng cua rạm đồng…

Trong y học: Nghiên cứu cho thấy trong cây có tới 4 hoạt chất cực hiếm gồm: Maesopsin, Kaempferol, Alphitonia, và Artonkin. Đây là những hoạt chất có tác dụng chống viêm cực kỳ hiệu quả. Đặc biệt còn làm ức chế các miễn dịch gây bệnh. Loại cây này giúp hỗ trợ trong nhiều bài thuốc điều trị các vấn đề về: Xương khớp, hệ tiêu hóa, hệ tim mạch, giảm sưng tấy, kháng viêm… Ngoài ra còn có công dụng trong việc phòng ngừa các bệnh ung thư nguy hiểm.

Cách trồng và chăm sóc cây Chay sai quả

Hiện nay việc trồng và nhân giống cây Chay thường được thực hiện bằng phương pháp gieo hạt hoặc trồng bằng cây giống. Những hạt giống được chọn để trồng phải khỏe mạnh không sâu bệnh để có thể sau này được phát triển một cách tốt nhất. Chay thuộc giống cây nhiệt đới nên có thể trồng được quanh năm, nếu như mọi người chủ động được về nguồn nước tưới. Trồng cây Chay thích hợp nhất là khi bắt đầu vào mùa mưa.

Cách trồng cây

Để trồng được cây Chay, mọi người có thể chọn gieo hạt hoặc chọn mua cây giống. Thông thường gieo bằng hạt, tỷ lệ nảy mầm thấp, dễ bị sâu bệnh gây hại dẫn đến việc cây mọc không đồng đều. Ngoài ra kỹ thuật chăm sóc, ươm hạt cũng tốn nhiều thời gian và công sức hơn. Đối với việc trồng bằng cây giống, mọi người nên lựa chọn cây đã có chiều cao từ 50 – 70cm, khi đó cây sẽ dễ dàng thích nghi hơn so với các cây lớn.  Cây giống được trồng phải ra nhiều nhánh, cành phát triển tươi tốt, tránh trường hợp lá úa, héo. 

Sau khi đã lựa chọn và mua được cây giống uy tín, mọi người tiếp tục thực hiện từng bước sau đây: 

• Bước 1: Xác định vị trí và hố trồng cây, sau đó tùy thuộc vào kích thước của cây giống mà đào hố sao cho phù hợp. Nếu như cây có kích thước từ 60 đến 70cm thì CayxanhQuangManh.com gợi ý nên đào hố tầm 40x40x40cm là thích hợp. 
• Bước 2: Sau đó sẽ tiến hành trộn phân bón gồm phân NPK và phân lân vào hố đất đã được chuẩn bị sẵn. Nếu được mọi người nên ủ phân trong bầu đất khoảng 1 tháng trước khi đặt cây vào trồng thì sữ tốt nhất. Nếu không thì cũng có thể trồng luôn.
• Bước 3: Mọi người bắt đầu rạch phần túi nilon trên bầu đất cây giống và lấy cây cây giống đặt vào hố. Sau đó lấp đất lên và nèn thật chặt để có thể giữ cây đứng vững. Sau khi trồng xong, nên tưới nước qua một lớp để giữ ẩm và cũng như hoàn tất quá trình trồng cây.

Chăm sóc và phòng trừ sâu bệnh

• Về nước tưới: Mọi người nên tưới nước cho cây Chay từ lúc trồng đến khi cây bắt đầu trưởng thành ít nhất 1 lần/ ngày. Đặc biệt hơn là khi vào hè thời tiết nắng nóng, khô hanh thì cần chú ý tưới tiêu hơn. Giữ cho đất trồng cây xung quanh luôn ầm.
• Còn nếu như thời tiết bắt đầu chuyển mưa nhiều thì ta sẽ hạn chế tưới nước. Thay vào đó sẽ chú ý đến việc xới tơi đất để giúp đất thông thoáng, thoát nước tốt tránh được các tình trạng ngập úng, thối rễ ở cây Chay.
• Phòng trừ cỏ dại: Phủ gốc Chay bằng cỏ, rác hoặc các loại cây phân xanh, song song với đó mọi người nên nhổ bớt cỏ dại để cây được phát triển. Tiến hành làm cỏ vụ xuân tháng 1-2 và vụ thu vào tháng 8-9, xới phá váng sau mỗi trận mưa, xới sạch toàn bộ diện tích đất lần/vụ. Một năm có thể xới gốc từ 2-3 lần.
• Phòng trừ sâu bệnh: Cây Chay là cây nhiệt đới nên chúng rất ít dính các loại sâu bệnh có hại. Tuy nhiên chỉ có các loại sâu bệnh điển hình như thối rễ và đục quả. Nếu phát hiện kịp thời vẫn có thể loại bỏ ngay được nhờ những biện pháp xử lý nhanh chóng.
• Về phân bón: Về phân bón được sử dụng để bón cho cây Chay thường là phân chuồng. Nhưng nếu phát hiện cây bắt đầu có dấu hiệu vàng lá hay khô ngọn thì cần bổ sung phân NPK, phân URE để tăng cường chất dinh dưỡng cho cây.
• Cắt tỉa, tạo tán cho cây: Nếu mọi người thấy cành lá cây xum xuê, lúc này có thể cắt tỉa để chúng được gọn gàng và thông thoáng hơn, cây dễ dàng tập trung quang hợp vào những cành, ngọn chính. Đồng thời cũng cần kiểm tra định kỳ để kịp thời loại bỏ những cành khô, héo, kém phát triển.

Từ xưa đến nay, dân gian đã biết sử dụng cây chay cho đời sống cũng như việc chăm sóc sức khỏe. Dù là một loại cây mọc tự nhiên hoang sơ nhưng không thể phủ nhận được những lợi ích tuyệt vời mà nó đem lại.

Nhà vườn Cây xanh Quang Mạnh có cây chay với đủ kích thước từ cây giống đến cây cao 3m. Bạn mua cây vui lòng liên hệ HOTLINE/ZALO: 0963227945 để được tư vấn và gửi ảnh thực tế cây hiện tại.